ضرورت بازشناسی آسیب های تئاتر خیابانی ایران

ضرورت بازشناسی آسیب های تئاتر خیابانی ایران

1- انواع تئاترهای فضای باز،محیطی و...مشخصا تئاتر خیابانی محصول یک ضرورت تکاملی و پاسخی به یک نیاز اجتماعی بوده اند:ضرورت آزاد سازی تئاتراز قید محدودیت های خود ساخته و نیاز به فرو پاشی سدهای ارتباطی موجود میان آدم ها و هم اندیشی هنری برای درک،فهم و تحلیل پیچیدگی های دنیای مدرن.

2- تئاتر،طی حدود بیش از 2500سال دگرگونی و تکامل به تدریج از صحنه زندگی عمومی مردم به درون حصارهای بسته و به میان مخاطبان محدود رانده شد؛وظایف آموزشی-ترویجی و نقش تهیجی،اصلاحی و اجتماعی خود را وانهاد و به یک جریان محفلی محدود وبه رسانه ای یکسویه بدل گردید.قرن بیستم که شاید بشود آن را قرن خود آگاهی انسان و رهایی بشریت از توهمات چند هزار ساله نام نهاد،شاهد تجربه های تئاتری پر رونقی بود که هدف از این تجربه ها ریشه در مفاهیم نظری و فلسفی داشته اند و برخی دیگر از ضرورت های زندگی روزمره و الزامات زندگی مدرن ریشه گرفته اند که تئاتر خیابانی مستقیما به این جریان تعلق دارد.

3- از اولین پژوهشها و تجربه های اجرایی در خلق فضای یکپارچه صحنه ای و یافتن ترکیبی معنا دار از عناصر صحنه:دکور،نور،صدا،موسیقی،لباس،بازیگر و حرکت،در دهه های پایان قرن نوزدهم که زمینه های نقد و بازیگری در فرایند های اجرایی تئاتر سنتی را ( که در آن تجمیع عناصر صحنه و نه ترکیب هماهنگ معنا دار آن ها،محور طراحی های بصری،شنیداری وحرکتی عناصر صحنه است ) فراهم کرد،تا به امروز،به تدریج صحنه از مکانی وانمودی ( که بر حسب قرارداد،محل وقوع رویدادهای تئاتر تلقی می شد ) به فضایی بدل شد که خود جزیی از رویداد محسوب می شود.

4- از زمان اجرای"هاپتمن"از نمایشنامه تاریخی"بافندگان"که خود متاثر از ابداعات کارگردان آلمانی دیگری به نام "ماینینگن"بود تا انواع نمایش های خیابانی دهه های دوم و سوم قرن بیستم در روسیه که به تدریج به سرزمین های اقماری اتحاد جماهیر شوروی و به سرتاسر اروپا کشیده شد،تا نو آوری های صحنه ای "مایرهولد"،"راینهارت"،"آپیا"،"گریک"،"پیسکاتور"و ابداعات متنی "آؤتور"،"برشت"و...تا شکل گیری گروههای تئاتری غیر تجاری پیشروی نظیر لیوینگ تئاتر ،هپینینگ،پرفورمنس تئاتر و... تئاتر و صحنه تئاتر مسیر پرتب و تابی را برای رهایی از قیود کلاسیک صحنه،دکور،مکان و فضا و...طی نموده و روش هایی برای خلق فضاهای نمایشی خلاق تجربه کرده است که تئاتر را هر چه بیشتر و تنگاتنگ تر با زندگی روزمره آدم ها پیوند زده است.

5 - تئاترهای محیطی،تئاتر فضای باز وتئاترخیابانی،از حضور خود در زندگی روزمره آدم ها در خیابان ها،محله ها،روستاها،محل کار،و در دل طبیعت،اهداف معین آموزشی،انتقادی،مشارکتی،ارتباطی و تکنیکی ویژه ای را دنبال می کنند و در صدد پاسخگویی به نیازهای انسانی-اجتماعی ویژه ای هستند که در فقدان آن ها،موجودیتشان بیرون از قاب صحنه و فضاهای بسته کلاسیک،عملا بی دلیل و بی معنا جلوه می کرده است.

6 - اگر جذابیت های تئاتریکال و هنری را از تئاتر خیابانی حذف کنیم و اگر در این گونه جذابیت ها،به ویژگی های ضد قراردادی یا سنت ستیز این جریان در کنار جنبه های آموزشی-انتقادی،مشارکت جو،عقل گرا و روشنگر آن بی توجه بمانیم و جهت گیری آن در راستای تبدیل تجربه

تئاتری به تجربه ای آئینی و براندازی مرز میان هنر و واقعیت روزمره را هم نادیده بگیریم،از تئاتر خیابانی و اجرای تئاتر در فضای آزاد،سرگرمی ای بسیار ابتدایی و کاملا بی تاثیر-چیزی نظیر تئاتر خیابانی ایران- بدست خواهیم داد.

7 - تئاتر خیابانی در ایران هنوز هم تئاتری بی هدف و بی هویت است و حضور آن حداکثرافشا گر تداوم محدودیت ها و کمبودها در حوزه های سخت افزاری و نرم افزاری تئاتر ایران_کمبود سالن های نمایشی علیرغم اشتیاق جوانان هنرمند و فارغ التحصیلان رو به افزایش تئاتر به سبک هویت هنری و سرگرمی و ابهام هر دو حوزه مدیریتی و هنری در ارائه تعریفی روشن از این نوع تئاتر است.

8 - یک گروه تئاتر خیابانی در دست یابی به اهداف تعریف شده برای این نوع ازتولید هنری با سئوالات چندی روبروست که نوع و ماهیت پاسخ هایی که به آن ها ارائه می دهد فرم و محتوای کار آن ها را معین می کند.

الف - قصد از اجرای این تئاتر خاص در فضای خارج از سالن تئاتر چیست؟:اعتراض به محدودیت های تئاتر صحنه ای یا...؟

ب - اجرای این تئاتر چه هدف معنایی و محتوایی را تعقیب می کند و در دست یابی به این هدف چه حجمی از آگاهی را به مخاطب منتقل می نماید؟

پ - انتظارمی رود با ارائه این تئاتر چه حجمی از رفتار و کنش اجتماعی تماشاگرتغییر کند و در کدام جهت دستخوش تحول یا اصلاح شود؟

ت - آیا هدف،ترویج یا تبلیغ ایدئولوژی یا مرام و مسلک خاصی است،یا نقد و نفی آن؟

ث - فضا و محیط اجرا چه حجمی از بار معنایی را در خود حمل می کند و چه نقشی در تثبیت معنا ی نمایش دارد؟

ج - به کدام یک از علایق فرمی،سبکی و بیانی مخاطبان خود پاسخ می دهد و یا از آن ها برای تقویت و تحکیم ارتباط استفاده می کند؟

چ - سهم جذابیت های شنیداری _ دیداری وتئاتریکال در آن چقدر است و در فقدان این جنبه ها سایر عناصر از چه میزان قدرت برای جذب تمرکز مخاطب برخوردارند؟

ح - نمایش،چه میزان از مشارکت مخاطب را در فرایند رویداد پیش بینی یا موجب خواهد شد؟

خ - ماهیت این مشارکت چیست و چه هدف کارکردی،معنایی ،محتوایی و اجتماعی را تعقیب می کند؟

                                                            صمد چینی فروشان