فروغ سجادی: تئاتر خیابانی در دهههای گذشته یکی از تأثیرگذارترین تئاترها بر مخاطب بوده است؛ تئاترهایی که با یک اتفاق از خیابان آغاز میشد و به درون مخاطب راه پیدا میکرد، اتفاقهای تئاتری که مخاطب را به بازی میطلبید. تئاتر خیابانی این روزها به اشتباه تبدیل به وسیلهای برای اجرای سوژهها و موضوعات سفارشی جشنوارههای مناسبتی شده و مسئولان فرهنگی کشور در وزارت ارشاد و شهرداری و دیگر نهادها به خاطر کمهزینه و کمامکانات بودن این شیوه تأثیرگذار نمایشی با تفسیر اشتباه از آن در جهت برگزاری رویدادها و برنامههای خود استفاده میکنند. شگفتآورتر این است که انجمن نمایشگران خیابانی خانه تئاتر نیز به عنوان تنها صنف و جایگاه حرفهای این نمایش نسبت به افت جایگاه و ماهیت این نمایش در سالهای اخیر هیچ اقدامی نکرده است. یک هفته از برگزاری نخستین جشنواره تئاتر خیابانی با نام «همایش تئاتر خیابانی فصل رهایی» میگذرد، جشنوارهای که با موضوع آزادگان توسط بنیاد شهید برگزارشد. در این جشنواره که مدیریت آن را حامد حسینزادگان یکی از اعضای هیئت مدیره انجمن نمایشگران خیابانی خانه تئاتر برعهده داشت، نمایشهایی با سطح کیفی متفاوت اجرا شد و جوایز قابل توجهی به برگزیدگان آن تعلق گرفت. از سوی دیگر جشنواره تئاتر حقیقت نیز که یک جشنواره موضوعی است برای تئاتر خیابانی بخش ویژهای در نظر گرفته و مسئولان و متولیان دفتر تئاتر خیابانی در مرکز هنرهای نمایشی در فکر برگزاری جشنواره سراسری آن، مهر ماه در مریوان هستند و صحبت از اختصاص یک مکان ثابث برای اجرای این نوع نمایش میکنند. این در حالی است که ذات هنر تئاتر خیابانی با مناسبتی شدن و داشتن مکان ثابت اجرا مغایرت دارد و هرگونه نگاه تشریفاتی به این هنر خودجوش موجب تضعیف جایگاه آن میشود. واقعیت این است خلاف تصور برخی از کارشناسان و مسئولان تئاتر خیابانی تنها به تئاتری که در فضای باز و بدون سقف یا خیابان اجرا میشود، گفته نمی‌شود. تئاتر خیابانی تئاتری خودجوش،عصیانگر و اجتماعی است که در مواجهه با رویدادهای جامعه و واکنش مخاطبان در خیابان میتواند به هنری تأثیرگذار و ماندگار تبدیل شود، چیزی که این روزها جای آن در تئاتر کشور خالی است. بهبود وضعیت تئاتر خیابانی مستلزم تغییر نگاه استبه گفته وحید لک کارشناس و یکی از فعالان تئاتر خیابانی، برای بهبود وضعیت تئاتر به خصوص تئاترخیابانی باید خوب دیدن را یاد بگیریم و آموزش بدهیم. او درباره مشکلات و معضلات تئاتر خیابانی کشور به خبرآنلاین میگوید: «عمدهترین مشکل این گونه هنر نمایشی، بیهدفی، سر در گمی و نداشتن آینده روشن است که نشات گرفته از کمبود آگاهی و نبود شناخت متدهای روز دنیا از سوی مسئولان و متولیان این امر است.» به گفته لک هنوز بعد از گذشت 70 سال از عمر این هنر فرهنگساز در دنیا، مسئولان در انتخاب محلهای اجرا ناآگاهانه و شتابزده عمل میکنند و این در حالی است که میتوان بدون هرگونه تقلید و کپیبرداری، از تجربیات خود و دیگران به نحو مطلوبی بهره برد، زیرا عبرت گرفتن و پند آموختن از تاریخ امری اجتناب‌ناپذیر و ضروری است. مسئول گروه مستقل تئاتر خیابانی آبی ، ادامه میدهد: «درآمدزایی و بحث خصوصیسازی دو نکته مهم و قابل توجه در مورد این هنر است، ولی آموزش و تربیت نیروهای اجرایی مطمئن، تبلیغات محیطی مناسب، بالا بردن شناخت و آگاهی متولیان و دستاندرکاران، در نظر گرفتن فضاهای مناسب همچون مقابل فروشگاههای زنجیرهای، میادین بزرگ شهر، فضاهای توریستی، زیارتی، تفریحی و... جلب نظر و توجه مسئولان و هنرمندان برای انجام امور کلیدی و ریشهای، همگی از جمله مواردی است که میتواند باعث رشد و اعتلای تئاتر خیابانی شود.» مسئول سابق انجمن تئاتر خیابانی خانه تئاتر، یکدست شدن گروههای تئاتر خیابانی را راه حل مناسبی در جهت خروج از بحران کنونی میداند و میگوید: «با اهمیت دادن به تشکیل گروههای حرفهای، ارائه برنامههای راهبردی به صورت سالانه، تصویب بودجه سالانه تئاتر خیابانی به صورت مجزا و اختصاص بخشی از بودجه تبلیغات سازمان‌ها و نهادها برای تقویت تئاتر، اختصاص چند پلاتوی حرفهای و ویژه برای تمرین و تولید آثار ارزشمند، بوجود آوردن شرایط تبادل اطلاعات حرفهای با گروههای پیشرو در جهان و از همه مهمتر با حذف بخش بازخوانی میتوان به آینده حرفهای فعالان این هنر ارزشمند و فرهنگساز امیدوار شد.»بهبود وضعیت تئاتر خیابانی مستلزم تغییر نگاه است
تیاتر خیابانی، از عنوانش پیداست که از چه جایگاه و تعریفی برخوردار است و به چه منظوری اجرا می شود. در این عنوان دو واژه ای، از شکل رسمی تیاتر خبری نیست، بلکه تیاتر در خیابان (روی سرک) و برای عموم مردم و بر پایه مسائل روزمره اجرا می شود. تیاتر خیابانی از چهارچوب های رسمی تیاتر تبعیت نمی کند چون نمی خواهد خود را در حصار بسته ای قرار دهد و چندان نیز پای بند تفکرات بسیط و عمیق نیست، زیرا با عموم مردم سر و کار دارد و در مدت زمان محدودی باید خود را به مخاطبان در حال گذرش نشان دهد. تیاتر خیابانی از وجوه مستند و اجتماعی برخوردار است و درباره مسائل روز مردم اظهارنظر می کند و یا مردم را نسبت به مسائل بیشتر آگاه می سازد. در تیاتر خیابانی، گیشه حذف می شود چون قرار نیست که بده و بستان مادی بین هنرمندان و مردم صورت بگیرد. این نوع نمایش ها عموماً رایگان هستند. تیاتر خیابانی نظام مند نیست و از یک رویه مشخص پیروی نمی کند، بلکه به شکل هرازگاهی برگزار می شود. در تمام جوامع دنیا چه مدرن و چه در حال گذار از سنت به مدرنیته و چه حتا پست مدرن پدیده ها، بحران ها و معضلات خاص خود وجود دارد. ما که یک جامعه سنتی رو به مدرن داریم، مطمئناً در حال عبور از معضلات فکری و اجتماعی خاصی خواهیم بود. همه نیز بر آن آگاه هستیم و برای کنار آمدن با آن نیز گفت وگوی منطقی داریم و چالش ها گاهی آزار دهنده خواهند شد. بنابراین تیاتر خیابانی در چنین موقعیتی بهتر از هر جای دنیا به مسائل، معضلات و مشکلات پاسخ خواهد داد. هنرمند با یک حس متعهدانه و مسئولانه و دلسوزانه بر آن است تا مردم را وا دارد درباره خودش و مسائلش بیشتر فکر کند و آگاهی جمعی و عمومی را بالاتر ببرد. اگر ما آگاه شویم و میزان آگاهی ما بیشتر و بیشتر شود، آن وقت دیگر به راحتی می توانیم در حل و فصل معضلات خود مطمئن تر بکوشیم. در صورت پایین بودن آگاهی، تغییر و تحول نیز به کندی صورت می گیرد و گاهی نیز با بحران شدید مواجه خواهد شد. تیاتر خیابانی بر آن است، مثل یک روزنامه یا برنامه تلویزیونی و البته با بیان شفاف تر، در این آگاهی بخشی بکوشد و نمی خواهد فاصله ای بین خود و مردم ایجاد کند بلکه بر آن است تا فاصله ها را بردارد و در پیوندی متفکرانه و بر پایه برقراری یک وضعیت مطلوب تر کشمکش ممکن را به سرانجامی برساند. در تیاتر خیابانی گروه هنرمندان پیش از مخاطبان خود در وجود یک مسئله آگاه شده اند و حتی درباره چگونگی خروج از آن نیز مطالعاتی را انجام داده اند، بنابراین آن ها در صدد خواهند بود تا در یک موقعیت زنده و فراروی مخاطبان و با مشارکت گذاشتن آن مسئله در یک بستر نمایشی، همه را دعوت به تفکر و پیدا کردن راه خروج از یک مسئله کنند. یعنی نوعی آگاهی رد و بدل می شود. حالا در زمانه حاضر پدیده های اجتماعی خاصی هستند که از طریق تیاتر خیابانی و به شکل خودجوش و کاملاً غیر حرفه ای می توانند بستر رو در رویی با مردم را فراهم کنند. فقط هم سرک نیست که می تواند چنین اتفاقی را ایجاد کند. حتی فضاهای سربسته مانند مترو، ایستگاه ملی بس، خود ملی بس، پارک ها، ادارات و سازمان های خصوصی و دولتی، فابریکه ها، سربازخانه ها و حتی خانه و خانواده نیز از چنین امکانی برخوردار هستند. پس تیاتر خیابانی در هر جایی غیر از تالارهای نمایشی، بیشتر از جایگاه معمول و تاثیرگذاری اش برخوردار خواهد شد. قرار نیست که ما صرفاً مردم را با یک تیاتر مواجه کنیم، بلکه تیاتر در این جا ابزاری مستقل و کارآمد می شود تا از تمام امکانات و پتانسیل های موجود خود برای ایجاد تاثیرگذاری در فرآیند بازگشایی یک مسئله به کار گرفته شود. تیاتر خیابانی بر آن است تا از کاستی ها و نواقص موجود بکاهد و جامعه را در مسیر بهتری قرار دهد. در اروپا داریو فو که دارنده جایزه نوبل ادبیات هم هست تلاش های بسیاری را برای اجراهای موثر داشت. او حتی بارها توسط پولیس ایتالیا دستگیر می شود که در فابریکه ها، شفاخانه ها و محلات برای مردم تیاتری را اجرا نکند. آگوستو بوآل برازیلی هم مدتی در پاریس بر آن بود تا با نظرگاه های خاص خود در آگاهی عمومی بکوشد. او هم شیوه روزنامه ای و تیاتر شورایی را به همین منظور باب کرد. البته همه این نوع تیاترها ریشه در فعالیت های ابتدایی پیسکاتور در خلق و ارائه تیاتر مستند و سیاسی و برشت در خلق تیاتر روایی ـ آموزشی دارد. هدف عمده هم مبادله یک تفکر عمومی و اجتماعی است که در توده مردم لحاظ می شود تا نسبت به پدیده ها و اتفاقات، کنش مند باشند و بی تفاوتی از تماشاگران گرفته شود. هنرمند تیاتر خیابانی سعی بر آن دارد روحیه آزاد خود را حفظ کند و در زنده گی روزمره به دنبال ارائه آثار خود است چرا که در بسیاری از موارد حتی مردم متوجه برقراری یک اثر نمایشی نیستند. مثلاً در پاریس ، آگوستو بوآل به اتفاق چند بازیگر در یک فروشگاه بزرگ نسبت به گران شدن و کمیاب شدن پمپر بچه که مسئله روز مردم شده بود، یک اتفاق نمایشی را ایجاد کرد. همه از گرانی پمپر می نالیدند و هر یک دردسرها و معضلات خود را در این باره مطرح می کردند. این قضیه از دست بازیگران خارج شد بی آن که مردم متوجه حضور اولیه بازیگران شده باشند. بعداً در کشاکش همین قضیه، موضوع کاملاً عمومی شد و سر از روزنامه ها درآورد و حضور مسئولان شهر را برای حل آن معضل به دنبال داشت. بنابراین تیاتر خیابانی خیلی به روز است و مثل تیترهای روزنامه با زبان و بیان ساده و شفاف به دنبال اطلاع رسانی است. تیاتر خیابانی نمی خواهد به مسائل خیلی عمیق و فلسفی بپردازد، بلکه در صدد است تا تازه ترین رویدادهای اجتماعی و سیاسی را به چالش نمایشی بکشاند. هدف نیز آن است که خیلی زود مردم نسبت به این مسائل و اتفاقات کنش فکری و عملی خود را آشکار کنند.
تئاتر خیابانی گلوری از کشور لهستان تئاتر خیابانی گلوری از کشور
تئاتر خیابانی گلوری از کشور لهستان
تئاتر خیابانی گلوری از کشور لهستان در بیست و نهمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر
جشنواره سراسری قلم
جشنواره سراسری قلم در راستای رشد و بالندگی هنر نمایشنامه‌نویسی و تشویق و تقدیر از نمایشنامه‌نویسان در سطح کشور با همکاری معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با محوریت اندیشه اسلامی ـ ایرانی و با تکیه بر فرهنگ بومی این مرز و بوم پر گوهر 20 فروردین‌ماه 90 در فرهنگسرای نیاوران برگزار خواهد شد. علاقه‌مندان می‌توانند تا 25 اسفندماه سال جاری طرح نمایشنامه خود را با اتکا به مفاهیمی چون پیروزی انقلاب اسلامی، هشت سال دفاع مقدس، مناسبت‌های مذهبی، آداب و رسوم و آئین‌ها و مناسک منطقه‌ای، اقتباس از ادبیات کهن و یا معاصر ایران و سرگذشت‌های تاریخی به دبیرخانه این جشنواره واقع در فرهنگسرای نیاوران ارسال نمایند.
فراخوان نخستین جشنواره سراسری قلم
زمان اجرای نمایش‌های طرح‌های ارایه شده نباید بیش از 60 دقیقه باشد و طرح‌های ارسالی منحصراً باید برای شرکت در این جشنواره تنظیم شده و در دیگر جشنواره‌ها و یا مسابقات ارایه نشده باشد.
هنرمندان می‌توانند آثار خود را از طریق مراجعه حضوری یا پست پیشتاز به نشانی دبیرخانه و برای سهولت کار و کمک به تسریع در امور به وسیله پست الکترونیک ghalamnia@gmail.com و یا فاکس طرح مورد نظر به شماره 02122299430 اقدام نمایند.
پذیرش آثار در این جشنواره در دو مرحله صورت می‌گیرد مرحله نخست ارایه طرح نمایشنامه و مرحله دوم پس از انتخاب طرح‌های برگزیده توسط هیأت داوران نسبت به عقد قرارداد با نویسندگان آثار به منظور نگارش نمایشنامه اقدام خواهد شد.
به نفرات برگزیده اول تا سوم در پنج موضوع اعلام شده جوایز ارزنده‌ای تقدیم خواهد شد و در مرحله دوم طرح‌های برگزیده پس از تبدیل به نمایشنامه از امتیاز چاپ و اجرا برخوردار می‌گردند.
گفتنی است اختتامیه نخستین جشنواره سراسری قلم در تاریخ 20 فروردین در فرهنگسرای نیاوران برگزار خواهد شد.
عده ایی از سیبیلوها برای پیدا کردن عمو سیبیلو گرد هم آمده اند و در جستجوی عمو سیبیلو هستند هر کدام از این افراد با سیبیلهای بنا گوش در رفته.قیطانی.چخماقی و.... بر این اعتقادند که آنها عمو سیبیلو هستند و گرنه عمو سیبیلو کیست؟ این مو قعیت با بازی گرفتن از تماشاچیان و بیرون کشیدن تماشاگران و رای تماشاگران برای انتخاب عمو سیبیلو ادامه پیدا می کند تا عمو سیبیلو که حالا پیر و بدون سیبیل است وارد می شود و می گوید که حالا چرا سیبیل ندارد و چرا اورا عمو سیبیلو صدا می زدند....... این طرح یک طرح اولیه و خام میباشد که گروه اجرایی با در نظر گرفتن این نکته که شیوه ی اجرا بر اساس تئاتر فعال و ارتباط مستقیم با تماشاگر دارد طرح اولیه را به امید اجرایی بیدلیل تقدیم می مکند. لازم به ذکر است که اجرای یک طرح یا ایده آن را نمایان و پدیدار می کند. 4زندانی گوانتانامو در حالی که میان سیم های خاردار رز صبحگاهی خود را انجام میدهند درحضور سریازان امریکایی مخفیانه با هم صحبت می کنند و به معرفی خویش و جرمشان می پردازند که موقعیت طنز به وجود میاورند(مثلآ یکی ماشین شو دوبل پارک کرده افراد امریکایی آن رو به دلیل عمل تروریسانه دست گیر کرده و به زندان انداخته چون آن فرد مسلمان هست و با نظرها و اقاید دولت امریکا مخالف است) هرکدام از این اشخاص از کشوری مسلمان یا دشمن با آمریکا در گوانتانمو زندانی هستند که آمریکا کشورشان رو اشغال کرده یکی عراقی ویکی دیگر افغانی ودو تای دیگر ایرانی و لبنانی که با امریکا دشمن هستن آنهارو به جرمه تروریس دستگیر کرده......... پسرک کوچکی که در حال گریه کردن است در کنار دایناسوری قرار دارد که مردی به آنها میرسد می خواهد با دایناسور بجنگد که متوجه می شود پسرک و بچه دایناسور هر دو گمشده اند و به دنبال پدر و مادر خود می گردند آنها نخست می فهمند که پسرک دست پدر و مادر را رها کرده و گمشده است و ادرسی را در حدود یکی از خیابانهای شهر می یابند اما بچه دایناسور که خانواده اش قرنهاست که منقرض شده همچنان گمگشته می ماند واز مردم برای یافتم خانواده اش کمک می خواهد که مردی تازه وارد از تماشاگران می خواهد اورا راهنمایی کنند و در نهایت از پلیس کمک میگیرند و او را به سمت موزه حیات وحش می برند تا بلکه آنجا خانوادهاش را پیدا کند. لازم به ذکر است دایناسور و پسر بچه هر دو عروسک هستند که شیوه ی بازی پسر بچه عروسک نخی و شیوه ی عروسکی دایناسور عروسک اسفنجی غول پیکر است. ضمنآ گروه اجرایی نمایش را می تواند با توجه به پیشنهادات تماشا گران دنبال می کنند مثلآ ممکن است تماشاگران خود حاضر شوند تا دایناسور را از ماجرای قرنها پیش که برای انقراض دایناسورها افتاده مطلع کنند و اتفاقات وپیشنهادهای دیگر..........